Een ode aan verveling
Lieve Festival Cement (in Isolement) bezoeker,
Nog maar een paar dagen geleden wilde ik jullie overstelpen met inspiratiebronnen voor lichaam en geest, als eerste hulppakket in woelige tijden. Voornamelijk online bronnen. Inmiddels merk ik dat het aanbod groot is, veel wordt online gedeeld, online aangeraden en beschikbaar gesteld. Zo ook deze brief aan jullie. Dat is fijn, goed bedoeld en heel begrijpelijk. Toch voel ik dat ik er onrustig van word, die veelheid me meer energie kost dan geeft. Alsof we van de drukke buitenwereld nu vluchten in de drukke binnenwereld, niet onze persoonlijke binnenwereld, maar de binnenwereld van de schermen waarmee we ons omringen. Dus wil ik pleiten voor minder aanbod. Voor minder geluid, minder digitaal beeld, minder ruis en meer innerlijke verbeelding.
Een paar jaren geleden ging ik op Vipassana retraite, 10 dagen lang verbleef ik in volledige stilte en isolatie. Ik werd niet geacht te praten, niet geacht te lezen en schrijven, zelfs het delen van oogcontact met de andere deelnemers was niet toegestaan. Ruim 10 uur per dag zat ik op een meditatiekussen in een grote zaal, mannen en vrouwen gescheiden. Met gesloten ogen concentreerde ik me enkel op mijn ademhaling en de sensaties in mijn lichaam, van top tot teen en terug. Ik was daar uit vrije wil en toch ervaarde ik hoe zwaar het is om stil te zitten, hoeveel pijn het doet om niet te bewegen en hoe oorverdovend en oneindig mijn gedachten kunnen zijn. Totdat ik me overgaf aan de stilte, de leegte, het ogenschijnlijke niets, aan de zogenaamde verveling. Verveling heeft voor velen van ons een negatieve connotatie. Wordt geassocieerd met hangerigheid, een gebrek aan energie en desinteresse.
Deze brief aan jou, die misschien onvrijwillig binnen zit, is een ode aan verveling. Overgave aan verveling is een moedige daad omdat een onaangenaam gevoel van leegte op de loer ligt, zelfconfrontatie waardoor de tijd eindeloos lijkt. Als we onze zoektocht naar prikkels in de buitenwereld staken wordt de wereld stil, we komen op een plek terecht waar we onszelf kunnen horen en naar onszelf mogen luisteren. Als we naar binnen durven keren zal onze geest de prikkels zelf creëren. Met andere woorden: door de geest te laten afdwalen begin je vrij te associëren en te dagdromen. Je komt in contact met een innerlijke kiem die een oneindige groeikracht bezit. Zodra je je flink verveelt ben je, paradoxaal genoeg, druk bezig. Nietzsche omschrijft verveling als ‘rustige bewegelijkheid’ die voor kunstenaars en filosofen de weg naar geluk is. Ik denk dat het niet enkel deze twee beroepsgroepen zijn die er baat bij hebben, zeker in deze woelige tijden kan verveling voor veel mensen een heilzame bron zijn. Want verveling opent de deur naar zelfreflectie en zelfkennis. Als je de band met jezelf verstevigt, zal het makkelijker worden om je te bewegen in de uitdagende veranderingen om je heen, je zal van binnen langzamerhand zachtmoediger worden, meer liefde ervaren, kunnen delen en ontvangen. En wat je daarvoor allemaal moet doen? Nou helemaal niets dus.
Liefs,
Marijn